Όταν έχουμε κρυολόγημα ή γρίπη και τρέχει η μύτη μας, πονάει το κεφάλι και τα μάτια μας, οι περισσότεροι από εμάς θα δοκιμάζαμε οτιδήποτε για να νιώσουμε καλύτερα.
Το πρώτο πράγμα στο οποίο θα καταφεύγατε είναι η ζεστή, παραδοσιακή κοτόσουπα με τη συνταγή της γιαγιάς ή ίσως πηγαίνατε κατευθείαν στο φαρμακείο της γειτονιάς για παυσίπονα και αποσυμφορητικά.
Τα καλά νέα είναι ότι η επιστήμη απέδειξε ότι και τα δύο αυτά πράγματα θα βοηθήσουν: Το σώμα σας χρειάζεται τροφή για να διατηρήσει την ενέργειά του (χωρίς αυτό να είναι δικαιολογία για να παραφάτε), η ζεστή κοτόσουπα δρα ως αποσυμφορητικό και στο φαρμακείο μπορούν να σας συμβουλεύσουν για την καλύτερη θεραπεία που θα σας ανακουφίσει ταχέως από τον πυρετό και τον πόνο.
Τα κακά νέα είναι ότι παρά το βήχα, το φτέρνισμα και το ψέλλισμα στο κρεβάτι -είναι μάλλον απίθανο ότι μπορείτε να κάνετε κάτι περισσότερο. Και αυτό επειδή το κρυολόγημα και η γρίπη οφείλονται σε ιούς. Παρόλο που κυκλοφορούν πάνω από 200 ιοί που προκαλούν κρυολόγημα και τρεις κύριοι τύποι ιών γρίπης, κανένας δεν έχει καταφέρει να παρασκευάσει ένα εμβόλιο που να προστατεύει από όλα αυτά τα διαφορετικά στελέχη.
Αυτό σημαίνει ότι ο μέσος ενήλικας μπορεί να αναμένει ότι θα κρυολογεί δύο με πέντε φορές το χρόνο, απλώς εισπνέοντας τα μικροσκοπικά σταγονίδια που μεταδίδονται από ένα ήδη προσβεβλημένο άτομο.
«Οι ιοί που προκαλούν το κρυολόγημα ή τη γρίπη μεταδίδονται ως μικρά, υγρά σταγονίδια όταν κάποιος μιλάει, γελάει, φτερνίζεται ή βήχει χωρίς να καλύπτει το στόμα και τη μύτη του», δηλώνει ο
Δρ Στάθης Σκληρός, Γενικός Ιατρός. «Μπορείτε να κολλήσετε αυτούς τους ιούς με τα χέρια σας. Αν αγγίξετε μια επιφάνεια που είναι μολυσμένη με τον ιό -μια βρύση, ένα χερούλι πόρτας ή ένα τηλέφωνο, παραδείγματος χάριν- και μετά αγγίξετε τη μύτη και τα μάτια σας, επιτρέπετε στον ιό να εισβάλλει στον οργανισμό».
Ένα από τα πλέον γόνιμα περιβάλλοντα για τη μετάδοση αυτών των ιών είναι τα τρένα και τα λεωφορεία. Με τους επιβάτες συνωστισμένους στα βαγόνια κατά τις ώρες αιχμής και με ελάχιστο ή ανύπαρκτο εξαερισμό, τα μικρόβια μπορούν να μεταδοθούν τρομακτικά γρήγορα, ιδίως εάν λάβουμε υπόψη ότι με το μέσο φτέρνισμα διαφεύγουν 100.000 σταγονίδια τα οποία μεταφέρονται με ταχύτητα 90 μιλίων/ώρα.
Η Κατερίνα Αντωνοπούλου, 45 ετών, τακτική επιβάτης συγκοινωνιών, γνωρίζει πολύ καλά τους κινδύνους από το να είναι κανείς στριμωγμένος και κοντά στους συνεπιβάτες του: «Θυμάμαι ότι είχα αλλάξει δουλειά και έπαιρνα ένα τρένο που είχε αποπνικτική ατμόσφαιρα και πολλούς επιβάτες που φαίνονταν όλοι σαν να είναι άρρωστοι από κάτι. Κάποιος φτερνίστηκε και θυμάμαι ότι σκέφτηκα, αποκλείεται να τη γλύτωσα!»
Και φυσικά η Κατερίνα ήταν άρρωστη λίγες εβδομάδες αφότου είχε ξεκινήσει τη νέα της δουλειά. «Ήταν η πρώτη φορά που χρειάστηκε να απουσιάσω από την εργασία λόγω γρίπης. Οι συνάδελφοι στη νέα μου δουλειά σίγουρα δε θα ήθελαν να φτερνίζομαι και να βήχω από πάνω τους στο γραφείο. Είχα ακούσει ότι τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά, έτσι έμεινα κλεισμένη στο σπίτι και αισθανόμουν χάλια! Τώρα πια αντιδρώ υπερβολικά όταν κάποιος στη συγκοινωνία φτερνίζεται ή βήχει. Έχω πάντα μαζί μου ένα αντιβακτηριακό υγρό χεριών μαζί μου και στο συρτάρι του γραφείου κρατάω ένα πακέτο παυσίπονα, αποσυμφορητικά, βιταμίνη C, παστίλιες- ό,τι χρειάζομαι για να καταπολεμώ τα συμπτώματα όσο το δυνατό καλύτερα μπορώ».
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στο κρυολόγημα και στη γρίπη;Αν κολλήσετε έναν ιό κρυολογήματος, υπάρχουν λίγα πράγματα που μπορείτε να κάνετε πέρα από το να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας, εξηγεί ο Δρ Σκληρός: «Αν κάποιος εμφανίσει ένα κοινό κρυολόγημα, φτερνίζεται, έχει καταρροή, φαγούρα και γαργαλητό στο λαιμό και έναν κάπως ξηρό βήχα, τότε είναι σημαντικό να αναπαυτεί όσο το δυνατό περισσότερο, να καταναλώνει αρκετή ποσότητα τροφής, να πίνει μη αλκοολούχα υγρά και να χρησιμοποιεί μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη μαζί με ένα αποσυμφορητικό, τα αντιβηχικά, για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Αν κάποιος έχει γρίπη, στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό είναι πιο σοβαρό. Είναι εξουθενωμένος και δε μπορεί να κάνει τίποτα άλλο από το να μένει ξαπλωμένος στον καναπέ ή στο κρεβάτι. Και πάλι, είναι σημαντικό να ξεκουραζόμαστε όσο το δυνατό περισσότερο, να πίνουμε άφθονα υγρά και να ανακουφίζουμε τον πόνο και την υψηλή θερμοκρασία με ιβουπροφαίνη. Τα αποσυμφορητικά είναι καλά για το μπούκωμα που νιώθουν μερικά άτομα. Η εισπνοή ατμών ωφελεί επίσης πολλούς».
Να ζητήσω αντιβίωση από το γιατρό μου;Όπως τονίζει ο Δρ Σκληρός, το πρόβλημα δε λύνεται πηγαίνοντας στο γιατρό σας για κάποια «μαγική» αντιβίωση. «Το κρυολόγημα και η γρίπη και οι περισσότεροι τύποι βήχα προκαλούνται από ιούς, άρα, τα αντιβιοτικά δε θα έχουν κανένα όφελος», επισημαίνει.
Αλλά παρά τις τεράστιες εκστρατείες στα ΜΜΕ, το μήνυμα δεν περνά και οι ασθενείς εξακολουθούν να ζητούν λανθασμένα αντιβιοτικά όταν έχουν συνάχι. Οι λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με τα αντιβιοτικά επισημάνθηκαν πρόσφατα σε μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Διαπιστώθηκε ότι 47% των Ευρωπαίων πίστευαν λανθασμένα ότι τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά ενάντια στο κρυολόγημα και στη γρίππη.
Αλλά όσον αφορά στην ακατάλληλη χρήση των αντιβιοτικών, η Ισπανία και η Ρουμανία είναι οι μεγαλύτεροι ένοχοι: 32% των Ισπανών δήλωσαν ότι θα έπαιρναν και πάλι αντιβιοτικά για τη γρίπη, ενώ 40% των Ρουμάνων θα τα έπαιρναν για ένα κρυολόγημα.
Αυτή είναι μια λανθασμένη αντίληψη που πραγματικά προβληματίζει τους ιθύνοντες του τομέα της υγείας, καθώς η υπέρμετρη και η κακή χρήση αντιβιοτικών τροφοδοτεί την ανάπτυξη νοσοκομειακών μικροβίων με ανθεκτικότητα στα φάρμακα.
Κάθε χρόνο, περίπου 25.000 ασθενείς πεθαίνουν στην Ε.Ε. από ένα υπερανθεκτικό μικρόβιο, π.χ. MRSA ή E.coli, αλλά μεγάλος αριθμός ατόμων συνεχίζουν να παίρνουν αντιβιοτικά με μη ενδεδειγμένο τρόπο, συντελώντας στην αύξηση της αντοχής νέων, θανατηφόρων βακτηρίων.
Με το 95% των Ευρωπαίων να προστρέχουν πρώτα στο γιατρό τους για πρόσβαση σε αντιβιοτικά, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων απέστειλε επιστολή σε όλους τους γενικούς ιατρούς στην Ευρώπη, προειδοποιώντας τους κατά της ευρύτατα διαδεδομένης χρήσης αντιβιοτικών για μη σοβαρές ασθένειες, όπως είναι το κρυολόγημα και η γρίππη.
Ο Δρ Σκληρός, σημειώνει: «Υπάρχει απελπιστική ανάγκη για τέτοιες εκστρατείες. Μέχρι στιγμής, οι εκστρατείες έχουν επικεντρωθεί στην καθαριότητα και στο πλύσιμο των χεριών, αλλά αν δεν πραγματευτούμε το θέμα αντιμετωπίζοντας τη συνταγογράφηση, έχουμε κερδίσει τη μάχη κατά το ήμισυ».
Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε;«Οι περισσότεροι άνθρωποι που εμφανίζουν ένα κρυολόγημα ή γρίπη μπορούν να θεραπευτούν ασφαλώς κατ’ οίκον, φροντίζοντας οι ίδιοι τους εαυτούς τους ή, σε περίπτωση γρίπης, έχοντας δίπλα τους κάποιο άλλο άτομο για να τους φροντίζει», συμπεραίνει ο Δρ Σκληρός. «Σε έναν ιδανικό κόσμο, θα μέναμε σπίτι και θα ξεκουραζόμασταν, όμως, δυστυχώς, δε ζούμε σε έναν ιδανικό κόσμο. Επομένως, είναι σημαντικό εάν είμαστε αναγκασμένοι να πάμε στην εργασία μας να προφυλάσσουμε τους άλλους γύρω μας, όπως και εμάς τους ίδιους».
Άρα, εάν θέλετε να αποφύγετε τα μικρόβια στις συγκοινωνίες, να είστε προνοητικοί. Μην φοβηθείτε να ανοίξετε ένα παράθυρο για να κυκλοφορήσει καθαρός αέρας, μην πλησιάζετε άτομα που βήχουν και φτερνίζονται -αν εσείς είστε άρρωστοι, να βήχετε ή φτερνίζεστε σε χαρτομάντιλο ή καλύπτοντας τη μύτη και το στόμα με το χέρι σας- και όποτε αγγίζετε κουπαστές σε σκάλες ή χερούλια πόρτας να κρατάτε καθαρά τα χέρια σας.
Οι σημαντικότεροι μύθοι για το κοινό κρυολόγημα
1) Δεν εμφανίζεις κρυολόγημα αν κρυώνειςΠόσες φορές σας έχετε ακούσει από ένα γονιό σας «Βάλε μια ζακέτα, θα κρυολογήσεις;» Η αλήθεια είναι ότι το μόνο πράγμα που μπορεί να προκαλέσει κρυολόγημα ή γρίπη είναι ένας ιός κρυολογήματος ή γρίπης. Και αυτό αποδεικνύεται από πολυάριθμες μελέτες. Για παράδειγμα, σε ένα νησάκι της Αρκτικής Θάλασσας, σε μια μελέτη που διεξήχθη τη δεκαετία του 1930, διαπιστώθηκε ότι κανένας από τους κατοίκους δεν κρυολόγησε κατά τη διάρκεια του μακρού χειμώνα. Όταν, όμως, έσπασε ο πάγος και προσάραξε το πρώτο πλοίο που έφερνε προμήθειες την άνοιξη, οι κάτοικοι αρρώστησαν, προφανώς από προσβεβλημένους ναυτικούς.
2) Το κοινό κρυολόγημαΔεν υπάρχει κοινό κρυολόγημα. Αν και οι μισές από τις περιπτώσεις κρυολογήματος στον κόσμο προκαλούνται από ρινοϊό, στην πραγματικότητα υπάρχουν περισσότεροι από 200 διαφορετικοί ιοί που μπορούν να προσβάλλουν τις ρινικές διόδους.
3) Θεραπεία κρυολογήματοςΔεν υπάρχει θεραπεία για το κρυολόγημα. Ωστόσο, τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα ανακουφίζουν και περιορίζουν τα συμπτώματα.
4) Βιταμίνη CΤο 1970, ο Αμερικανός χημικός και τιμημένος με Βραβείο Νόμπελ Linus Pauling, ισχυρίστηκε ότι η λήψη 1.000 mg βιταμίνης C ημερησίως θα μείωνε τη συχνότητα εμφάνισης κρυολογημάτων κατά 45% στα περισσότερα άτομα. Μεταγενέστερες πειραματικές μελέτες έχουν αμφισβητήσει αυτό το εύρημα, συμπεριλαμβανομένης μιας μελέτης του 2007 που συμπέρανε ότι η βιταμίνη C είχε ελάχιστο ή καθόλου όφελος για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση του κοινού κρυολογήματος.
